Archeologie

Overal in Nederland zijn nog sporen in de bodem te vinden uit het verleden. Dit kunnen verkleuringen zijn in de grond doordat er vroeger een sloot is gegraven. Maar er kunnen ook tastbare voorwerpen zoals botmateriaal, munten of aardewerk worden gevonden. Deze vondsten geven waardevolle informatie en helpen om een beter beeld te vormen van de geschiedenis.

Archeologen zijn niet alleen maar aan het graven. Ook onderzoek doen hoort bij hun werk. Ze gebruiken kaartmateriaal, tekeningen en andere vondsten. Hiermee kunnen zij inschatten of de kans hoog of laag is dat er bij graafwerkzaamheden archeologische resten gevonden kunnen worden. Op Wieringen wonen bijvoorbeeld al heel lang mensen. De kans om hier iets te vinden is daarom hoog. Dit staat op de archeologische beleidskaart. Iedereen moet daar bij verstoringen van de bodem rekening houden met de archeologische verwachtingen. Er zijn ook gebieden waarvan we zeker weten dat er geen overblijfselen gevonden zullen worden en daarom zijn deze gebieden archeologisch vrijgesteld.

Het beste is om archeologische resten in de grond te bewaren en er niet aan te zitten. Maar bij het bouwen van een huis of het aanleggen van leidingen moet je in de grond graven. Door het graven kun je archeologische resten aantasten of vernietigen. De informatie die het ons kan geven is dan voorgoed verdwenen. Voor nu en voor toekomstige generaties is het belangrijk om rekening te houden met archeologie bij grondroerende activiteiten.

De gemeente is verplicht om gebieden met archeologische verwachtingen te beschermen. In bestemmingsplannen hebben sommige gebieden een archeologische dubbelbestemming.

Via de website van het Omgevingsloket kunt u opzoeken of u rekening moet houden met archeologie. Wanneer iets niet passend is binnen het huidige bestemmingsplan moet er worden getoetst aan de archeologische beleidskaart. Op deze kaart staat precies wanneer er bij ruimtelijke ingrepen rekening moet worden gehouden met archeologie.

Daarnaast heeft de provincie in heel Noord-Holland gebieden aangewezen die van archeologisch belang zijn. In Hollands Kroon zijn dat drie gebieden: 

• Wieringen;
• West-Friesland;
• De Waddenzee.

Er zijn landelijke regels als u gebruik maakt van een metaaldetector. Houd hier rekening mee voordat u op pad gaat. In de Erfgoedwet staat dat er alleen gezocht mag worden naar vondsten in de bovenste 30 cm van de grond. U mag dus niet dieper dan 30 cm graven. Daarvoor geldt er een opgravingsverbod.

Er mag ook niet gezocht worden op een beschermd archeologisch monument. Vraag daarnaast ook altijd toestemming aan de eigenaar van de grond waarop u gaat zoeken. De gemeente Hollands Kroon geeft geen toestemming om op gemeentelijke gronden te zoeken.

Heeft u toestemming gekregen van de grondeigenaar en iets gevonden? Deze vondsten kunnen helpen bij het invullen van de ‘lege plekken’ in onze kennis van het verleden. Maak een melding van de vondst bij de gemeente of direct via de PAN-app. PAN is de database waarin deze vondsten worden opgeslagen. Voor meer informatie kunt u de gedragscode voor metaaldetectie in Nederland bekijken.

Archeologische vondsten op de zeebodem zijn net zo belangrijk als die op het land omdat ze ons waardevolle inzichten geven over het verleden. In onze gemeente liggen de Waddenzee, het IJsselmeer en het Amstelmeer die vroeger deel uitmaakten van de Zuiderzee. Door deze geschiedenis zijn er op de zeebodem nog scheepswrakken te vinden maar het behoud van de onderwaterarcheologie staat onder druk. De aanleg van de Afsluitdijk heeft de stroming in het zeewater veranderd. Daardoor wordt de beschermende zandlaag die over de schepen ligt, weggespoeld. Dit is een probleem, want zonder het zand hebben de elementen vrij spel op de houten scheepswrakken. In de komende 10 tot 20 jaar kunnen alle schepen bloot komen te liggen. In de komende 10 jaar moet daarom veel gebeuren om de wrakken te beschermen tegen verval. 

Alle waardevolle vondsten op land of in het water moeten worden overgedragen aan de provincie Noord-Holland. De provincie beheert dit archeologisch ‘archief’ in het depot van archeologiemuseum Huis van Hilde. 

Heeft u iets bijzonders gevonden of plant u activiteiten in deze watergebieden? Meld dit bij ons, zodat we het erfgoed samen kunnen beschermen.

In verschillende gemeente in Noord-Holland doet Archeologie West-Friesland onderzoek, ook in onze gemeente zijn zij actief. De resultaten of nieuwe kennis verspreiden zij via een publieksfolder. Bekijk de folder ‘Onder golven bedolven’ over de archeologie in de Wieringermeer. Het jaarverslag 2023 een overzicht van alle activiteiten en werkzaamheden van Archeologie West-Friesland in onze gemeente.

Ter promotie van het archeologisch erfgoed van Noord-Holland geeft het Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-Holland in opdracht van de provincie elk jaar een archeoglossy uit waarin de topvondsten per archeologiegebied worden uitgelegd. Bekijk hier de glossy ‘Schatrijk Wieringen’, de glossy ‘Schatrijk West-Friesland’ en de in 2024 verschenen glossy ‘Schatrijk De Rede van Texel’.